تفسیر قرآن

تفسیر و معانی قرآن

تفسیر قرآن

تفسیر و معانی قرآن

سورۀ نصر

سورۀ نصر

مدنی است؛ ترتیب آن 110؛ شمار آیات آن 3

بِسۡمِ ٱللَّهِ ٱلرَّحۡمَٰنِ ٱلرَّحِیمِ

﴿إِذَا جَآءَ نَصۡرُ ٱللَّهِ وَٱلۡفَتۡحُ ١.

آنگاه که پیروزی‌ات بر کافران کامل شد، کامیاب و مظفّر شدی، مردم به دینت نزدیکی جستند، حق‌تعالی برای گشایش عطا کرد، دل‌ها، چشم‌ها و گوش‌ها را برای قبول دینت گشود و مکّه و سایر شهر‌ها را به دست تو فتح کرد.

﴿وَرَأَیۡتَ ٱلنَّاسَ یَدۡخُلُونَ فِی دِینِ ٱللَّهِ أَفۡوَاجٗا ٢.

و مردم را دیدی که گروه گروه به دین اسلام رو‌آوردند، قبایل و جماعت‌های پی‌درپی برای بیعت حاضر آمدند و عرب و عجم به تو نزدیکی جستند.

﴿فَسَبِّحۡ بِحَمۡدِ رَبِّکَ وَٱسۡتَغۡفِرۡهُۚ إِنَّهُۥ کَانَ تَوَّابَۢا ٣.

حصول این امور نشانۀ نزدیکی نهایت عُمر توست، بنابراین با ذکر بسیار، برای ملاقات پروردگارت آماده شو؛ زیرا ذکر او توشۀ ابرار است؛ یعنی به تسبیح که تنزیه از عیب‌هاست و به حمد که اثبات همه ستایش‌هاست ادامه بده. همچنان بسیار آمرزش بخواه تا نواقص و خطاهایت را جبران نمایی؛ زیرا با استغفار نعمت‌ها دوام می‌یابد و عقوبت‌ها دور می‌گردد. حق‌تعالی توبۀ توبه‌گاران را می‌پذیرد؛ زیرا او آمرزندۀ گناهان و پوشاندۀ عیب‌هاست، بازگشت را استقبال می‌کند، لغزش‌ها را محو می‌نماید و از خطا‌ها گذشت دارد.


سورۀ مسد

سورۀ مسد

مکی است؛ ترتیب آن 111؛ شمار آیات آن 5

بِسۡمِ ٱللَّهِ ٱلرَّحۡمَٰنِ ٱلرَّحِیمِ

﴿تَبَّتۡ یَدَآ أَبِی لَهَبٖ وَتَبَّ ١.

هر‌دو دست ابی‌لهب شقاوت‌پیشه هلاک و زیانمند باد! او که از حساب اعمال انکار کرد، کتاب الهی را تکذیب نمود، پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم را آزار داد، با دین و شریعت مقابله نمود و در مالش بخالت ورزید.

﴿مَآ أَغۡنَىٰ عَنۡهُ مَالُهُۥ وَمَا کَسَبَ ٢.

مال و منالش فایده‌ای به او نرساند، به دفاعش نپرداخت و خشم خداوند عزوجل را رد ننمود، بلکه با اعمال ناپسند، خویشتن را با اهل و مالش به زیانمندی گرفتار ساخت.

﴿سَیَصۡلَىٰ نَارٗا ذَاتَ لَهَبٖ ٣.

به زودی با آتش شعله‌وری سوختانده می‌شود، در عذاب دوزخ بریان می‌گردد و به جزای دشوار اعمال خویش در عذاب شدیدی گرفتار خواهد شد؛ چنان‌چه جزای هر شخص ستمگر عناد‌پیشه همین است.

﴿وَٱمۡرَأَتُهُۥ حَمَّالَةَ ٱلۡحَطَبِ ٤.

همسرش نیز با او عذاب می‌شود؛ زیرا رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم را اذیت نمود، با اسلام به ستیزه پرداخت، از راه خدا جلو‌گیری کرد و خار‌ها را در راه می‌انداخت.

﴿فِی جِیدِهَا حَبۡلٞ مِّن مَّسَدِۢ ٥.

ریسمانی که با آن هیزم می‌کشید، طنابی از لیف ‌خشن می‌شود و طوق‌ گردنش می‌گردد. توسط آن آتش دوزخ بر او زبانه می‌کشد، گلویش را فشار می‌دهد و او را به سوی دوزخ می‌کشاند.


سورۀ اخلاص

سورۀ اخلاص

مکی است؛ ترتیب آن 112؛ شمار آیات آن 4

بِسۡمِ ٱللَّهِ ٱلرَّحۡمَٰنِ ٱلرَّحِیمِ

﴿قُلۡ هُوَ ٱللَّهُ أَحَدٌ ١.

ای پیامبر! بگو که الله عزوجل خداوندی است که در الوهیت یگانه است و کسی شریکش نیست. او در ذات، نام‌ها و صفاتش یکتاست، با هیچ‌یک از مخلوقاتش همانند نیست، هیچ‌یک از مخلوقات با او همانندی ندارند و در کمال، جلال و جمالش یگانه است.

﴿ٱللَّهُ ٱلصَّمَدُ ٢.

الله عزوجل خداوندی یگانه‌ای است که مخلوقات برای بر‌آوره‌شدن نیاز‌های خویش به او رجوع می‌کنند. او سیّد و صاحب اختیار همه چیز‌هاست و سیادت و اختیار کامل مخصوص اوست، بعد از نابودی بندگانش باقی است، به طعام نیازی ندارد و او را خواب و غفلت فرا‌نمی‌گیرد.

﴿لَمۡ یَلِدۡ وَلَمۡ یُولَدۡ ٣.

از داشتن همسر، پدر و فرزندان مبرّاست. از وجود کسی پدید نیامده و کسی را از وجودش بیرون نیاورده است. کسی را نزاده تا میراث برده شود و از کسی هم زاده نشده تا به وی شرک آورده شود. بنابراین اوتعالی به کسی نیازی ندارد، بلکه همگان به او نیازمند‌اند.

﴿وَلَمۡ یَکُن لَّهُۥ کُفُوًا أَحَدُۢ ٤.

هیچ کسی همانند، نظیر و شبیه اوتعالی نیست. در ذات، نام‌ها، صفات و افعالش همتایی ندارد و در ربوبیت و الوهیتش تنها و یگانه است.


سورۀ فلق

سورۀ فلق

مکی است؛ ترتیب آن 113؛ شمار آیات آن 5

بِسۡمِ ٱللَّهِ ٱلرَّحۡمَٰنِ ٱلرَّحِیمِ

﴿قُلۡ أَعُوذُ بِرَبِّ ٱلۡفَلَقِ ١.

بگو ای پیامبر! به پروردگار بامدادان پناه می‌جویم، التجا می‌کنم و اعتماد می‌نمایم. به خداوندی که بامداد را از شب شکافت، از میان تاریکی پدید‌آورد و آن را نشانه‌ای بر قدرتش مقرّر داشت.

﴿مِن شَرِّ مَا خَلَقَ ٢.

از شرّ همه مخلوقات و اذیت تمام آزار رسانان؛ زیرا تنها خداوند عزوجل از آزار‌ها باز‌می‌دارد و از هلاکت نجات می‌بخشد.

﴿وَمِن شَرِّ غَاسِقٍ إِذَا وَقَبَ ٣.

از شرّ شب تاریک و سخت سیاه، و از خطر‌ها، آزار‌ها و بدی‌های آن؛ آنگاه که زمین را با تاریکی خود فرا‌گیرد و جهان را با سیاهی‌اش بپوشاند.

﴿وَمِن شَرِّ ٱلنَّفَّٰثَٰتِ فِی ٱلۡعُقَدِ ٤.

و از شرّ جادوگرانی که در گره‌های جادویی خویش می‌دمند تا امری را مانع گردند یا انجام کاری را باعث شوند. و از شرّ ایجاد تفرقه و ضرر‌هایی که مرتکب می‌شوند.

﴿وَمِن شَرِّ حَاسِدٍ إِذَا حَسَدَ ٥.

و از شرّ کسی که در نعمت‌ها حسد می‌ورزد و زوالش را آرزو می‌برد. آنکه با حسد ورزی به فضل خدا بر بندگانش خشمگین می‌شود، نفسش را سرکش ساخته و به هر چیزی چشم می‌دوزد.


سورۀ ناس

سورۀ ناس

مکی است؛ ترتیب آن 114؛ شمار آیات آن 6

بِسۡمِ ٱللَّهِ ٱلرَّحۡمَٰنِ ٱلرَّحِیمِ

﴿قُلۡ أَعُوذُ بِرَبِّ ٱلنَّاسِ ١.

بگو ای پیامبر! به پروردگار مردم پناه می‌جویم، التجا می‌کنم و اعتماد می‌نمایم؛ زیرا ربوبیتش متقاضی این است که به اوتعالی پناه جسته شود و التجا صورت گیرد.

﴿مَلِکِ ٱلنَّاسِ ٢.

به او که پادشاه مردم است و در شؤون‌شان تصرّف می‌کند، تدیبر امور‌شان را به دست دارد و بر آنان حاکم است، از ایشان بی‌نیاز است و هیچ چیزی از دایرۀ ملکش بیرون نیست.

﴿إِلَٰهِ ٱلنَّاسِ ٣.

به او که معبود مردم و سزاوار پرستش است، در الوهیتش یکتاست و شریکی ندارد، پروردگاری جز او نیست و معبود بر حقّی جز او وجود ندارد.

﴿مِن شَرِّ ٱلۡوَسۡوَاسِ ٱلۡخَنَّاسِ ٤.

از شرّ و اذیت شیطانی که در هنگام غفلت به انسان وسوسه می‌نماید. امّا با ذکر پروردگار خود را پنهان می‌سازد.

﴿ٱلَّذِی یُوَسۡوِسُ فِی صُدُورِ ٱلنَّاسِ ٥.

شیطانی که شکّ و اندیشه‌های بد را در سینه‌های بندگان انتشار می‌دهد و فساد، بد‌کاری و انحراف را در دل‌شان بر‌می‌انگیزد.

﴿مِنَ ٱلۡجِنَّةِ وَٱلنَّاسِ ٦.

از شیطان‌های جنّی که متواری‌اند و از شیطان‌های انسی که آشکار‌اند به خداوند عزوجل پناه می‌جویم. آری! از شیطان‌های جنّی با پاکیزگی و ذکر الله عزوجل خویشتن را می‌توان حمایت نمود و از شیطان‌های انسی با دفاع احسن و اعتصام به پروردگار بزرگ می‌توان خویشتن را محافظت کرد.

درود و سلام بر پیامبر بزرگوار الهی و بر اهل بیت، یاران گرامی و هواداران او باد!